مرکز تحقیقات بیماریهای قلب و عروق

 

 

طی سال‌های اخیر، نقش آنزیم‌های کبدی در شناسایی و پیش‌آگهی بیماری‌های قلبی-عروقی (CVDs) بیش از پیش مورد توجه محققان قرار گرفته است. پژوهش‌های گسترده‌ای بر روی آنزیم‌هایی مانند ALT (آلانین آمینوترانسفراز)، AST (آسپارتات آمینوترانسفراز)، GGT (گاما گلوتامیل ترانسفراز) و ALP (آلکالن فسفاتاز) انجام شده که نشان‌دهنده ارتباط معنادار این فاکتورها با بروز حوادث قلبی، مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی، و نارسایی قلبی هستند.

 

 

در یکی از بزرگ‌ترین مطالعات انجام‌شده داده‌های بیش از شش میلیون نفر در کره جنوبی بررسی شد. نتایج نشان داد نوسانات زیاد در سطح آنزیم‌هایی مانند ALT، AST و به‌ویژه GGT در سه نوبت آزمایش پی‌در‌پی، به‌طور مستقل با افزایش خطر سکته قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی، نارسایی قلبی و حتی مرگ مرتبط بودند. برای نمونه، در افرادی با بیشترین نوسان GGT نسبت به کمترین، خطر مرگ ۳۲٪، سکته قلبی ۱۶٪ و نارسایی قلبی ۲۵٪ بیشتر بود. این یافته‌ها حتی پس از اصلاح اثر عوامل مخدوش‌کننده مانند چاقی، کبد چرب و مصرف الکل نیز ثابت باقی ماندند. در نتیجه، پژوهشگران نتیجه‌گیری کردند که نوسانات مکرر در این آنزیم‌ها می‌تواند هشدار زودهنگامی از اختلالات سیستم قلبی‌عروقی باشد.

 

از سوی دیگر، یک متاآنالیز گسترده (2019) که ۲۳ مطالعه با مجموع بیش از یک میلیون نفر را مرور کرده، نشان داد سطح بالای GGT با افزایش ۶۲٪ خطر مرگ ناشی از بیماری قلبی همراه است. برخلاف GGT، آنزیم ALT ارتباط معناداری با پیامدهای قلبی نشان نداد، اما نسبت AST/ALT و ALP نیز ارتباطاتی هرچند ضعیف‌تر، اما قابل ملاحظه با مرگ‌ومیر قلبی داشتند. تحلیل دوز-پاسخ در این بررسی نشان داد که ارتباط بین GGT و خطر بیماری قلبی به‌صورت غیرخطی افزایش می‌یابد، و این موضوع جایگاه GGT را به‌عنوان شاخص قابل اعتمادتر نسبت به دیگر آنزیم‌های کبدی در این حوزه تثبیت می‌کند.

 

علاوه بر این، پژوهش دیگری با تمرکز بر بیماران مبتلا به نارسایی قلبی با کسر جهشی حفظ‌شده (HFpEF)، نقش آنزیم‌های کبدی را در پیش‌آگهی این بیماران بررسی کرد. نتایج نشان داد افزایش سطح GGT، ALT و AST با افزایش خطر بستری مجدد یا مرگ در این گروه بیماران ارتباط دارد. همچنین، این آنزیم‌ها با نشانگرهایی چون التهاب، استرس اکسیداتیو و مقاومت به انسولین مرتبط بودند. بر اساس این شواهد، محققان پیشنهاد کردند که ارزیابی آنزیم‌های کبدی باید بخشی از فرایند پایش بالینی بیماران HFpEF باشد، زیرا می‌توانند تصویری جامع‌تر از وضعیت متابولیک و قلبی بیمار ارائه دهند.

 

در مجموع، یافته‌های این سه مقاله نشان می‌دهد آنزیم‌های کبدی، به‌ویژه GGT، نه‌تنها بازتابی از وضعیت کبد هستند، بلکه نقش کلیدی در پیش‌بینی اختلالات قلبی-عروقی دارند. در حالی که ALT و AST در برخی موارد مفیدند، اما تغییرات شدید و پایدار GGT بیش از همه شاخص خطر به‌شمار می‌رود. این اطلاعات می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های بالینی برای بیماران در معرض خطر یا دارای بیماری قلبی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، ادغام داده‌های آنزیمی با نشانگرهای التهابی و متابولیکی، امکان شناسایی دقیق‌تر بیماران پرریسک را فراهم می‌کند.

 

 

 

 

 

 

منابع 

Cho, Y., et al. (2020). Liver enzyme variability and risk of cardiovascular disease and mortality. Liver International, 40(10), 2348–2358.

 

Meta-analysis Group (2019). Elevated liver enzymes and cardiovascular mortality: A dose–response meta-analysis. Not specified (تجمیع 23 مطالعه).

 

Dastjerdi, M.S., et al. (2025). Liver biomarkers as predictors of prognosis in heart failure with preserved ejection fraction: a systematic review and meta-analysis. BMC Cardiovascular Disorders, 25, Article 134.