مرکز تحقیقات بیماریهای قلب و عروق

 دانستنی هایی در مورد سی تی انژیوگرافی قلبی

   سی تی آنژیوگرافی قلبی  روشی جدید و نوپا وفعلا فقط روشی تشخیصی (بدون امکان مداخله درمانی)  برای بررسی شریان های مختلف از جمله کرونری قلب بدون نیاز به آنژیوگرافی تهاجمی قلبی با  کاتتریسم شریانی (روش معمول فعلی) است . در این روش  با استفاده از اشعه X با تکنیک سی تی اسکن با  فن‌آوری Multi-slice و تزریق ماده حاجب ، الگوی جریان خون در شریانهای قلبی  تصویر برداری  می‌شود. امواج اشعه X از یک تیوپ چرخشی برای درست کردن تصاویر با برش مقطعی باریک ساطع شده، سپس تصاویر بدست آمده با کمک نرم افزار پیشرفتهای  تحلیل کامپیوتری و مجددا بازسازی سه بعدی شده و  به صورت تصویر سه بعدی ناحیه مورد نظر نمایش داده  می‌شوند. این تصویربرداری چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد و اطلاعات بسیار مفیدی درباره آناتومی و  وضعیت  ساختمانهای داخلی قلب، آنومالی‌های مادرزادی و نیز عروق قلب به دست می‌دهد.

 

در مقایسه با روش  آنژیوگرافی معمول ، که با قرار دادن کا تتر شریانی از طریق شریان فمورال (در کشاله ران ) درآئورت و در  ورودی شریانهای قلبی و تزریق ماده کنتراست (حاجب)  به درون عروق کرونری  انجام می شود، سی تی آنژیوگرافی قلبی کمتر تهاجمی بوده و روش  راحتری برای بیمار است. در این روش تصویربرداری، هیچ کاتتری به عروق بزرگ بیمار وارد نمی‌شود و ماده کنتراست (حاجب) با پمپ مخصوص از طریق آنژیوکت (همان کاتتر کوچک که سرم تزریق می شود)  به داخل سیاهرگهای محیطی کوچک (معمولا دست) تزریق می‌شود. در این روش  بیمارهیچ دردی را حس نمی کند و فقط برخی اوقات در طول تزریق ماده حاجب بیمار احساس گرم شدن بدن به بیمار دست می‌دهد. بعد از اتمام آزمون، نیاز به بستری نبوده و بیمار می تواند به منزل مراجعه کند وبه فعالیت های روزمره خود برگردد.

 البته این روش تصویربرداری هم بدون مشکل نیست. به‌طور مثال اگر سرعت ضربان قلب  زیاد باشد در تصویربرداری تداخل ایجاد کند و احتمال خطا در گزارش وجود دارد (باز سازی سه بعدی آن بعدا مشکل می شود چون تعدادتصاویر در طی یک سیکل قلب  کم است) بنابراین معمولا تکنسین مربوطه تصویربرداری نمی کند که گاهی موجب رنجش خاطر بیمار می شود.  بهتر است در این مورد قبلا با پزشک خود یا مرکز تصویر برداری هماهنگ بوده در صورت نیاز قبلا یک دوز داروی بیشتر کنترل کننده ضربان قلب مصرف کنید.

از همه مهم‌تر این که این روش فقط یک روش تشخیصی است و هنوز خیلی دقیق نبوده یعنی دربرخی بیماران ممکن است، انسداد های کوچک عروق کرونر قلبی توسط سی تی آنژیوگرافی تشخیص داده نشود و بلعکس  دربرخی بیماران بویژه بیمارانی که بعلت بیماری زمینه ای، عروق کلسیفیه  دارند نیز جواب مثبت به دست آمده در سی تی آنژیوگرافی  غیرواقعی باشد.  همچنین درسی تی آنژیوگرافی امکان مداخلات درمانی آنژیوپلاستی مقدور نمی باشد پس در نظر داشته باشید که  گاهی‌اوقات علی‌رغم این تصویربرداری(سی تی آنژیوگرافی)  باز هم برای تصمیم‌گیری نهایی (تشخیصی) یا در صورت نیاز به درمان انژیوپلاستی و بالونینگ یا استنت گذاری ، به آنژیوگرافی معمول  قلب نیاز پیدا می‌شود. 

 

 در حال حاضر مهم‌ترین و بیشترین استفاده‌ای که سی تی آنژیوگرافی دارد، رد بیماری کرونری مهم در برخی افراد کم خطر از نظر درگیری کرونری است که در صورت  داشتن سی تی آنژیوگرافی طبیعی آنها را از دیگر اقدامات تشخیصی و درمانی تهاجمی (یعنی آنژیوگرافی معمول)  بی نیاز می‌کند و می‌توانند به راحتی مرخص شوند. (این بیماران توسط پزشک با توجه به شرح حال و معاینه و عوامل خطر بیماری قلبی عروقی با تعیین ریسک مشخص و در صورت ریسک کم کاندید سی تی آنژیوگرافی می شوند).

 

 همچنینی با توجه به امکان انجام سریع ، گاهی  در بیماری که با درد قفسه سینه به اورژانس مراجعه می‌کند و تشخیص دقیق بین سه عامل مهم درد قفسه سینه، یعنی آمبولی ریه، دایسکشن آئورت و تنگی عروق کرونر ممکن نیست می توان  با انجام یک سی تی آنژیوگرافی سه عامل مهم درد قفسه سینه (که درمان متفاوتی دارند)، را از یکدیگر افتراق داد .

 

معایب سی تی آنژیوگرافی

ریسک واکنش آلرژی (حساسیت)  نسبت به ماده حاجب (کنتراست) وجود دارد، احتمال نارسایی کلیه در اثر ماده کنتراست : بویژه برای بیمارانی که دارای بیماری خفیف کلیوی و یا دیابت هستند، چرا که ماده کنتراست(حاجب) به عملکرد کلیه‌ها صدمه می‌زند و ممکن است حتی نیاز به دیالیز پیش آید. خطرات ناشی از تابش اشعه (X )دربیماران جوان بویژه خانم ها باید نسبت سود به زیان این خطر مد نظر پزشک و بیمار باشد. عدم امکان انجام مداخلات درمانی (آنژیوپلاستی) همزمان (فقط روش تشخیصی است).

محدودیت‌های سی تی آنژیوگرافی

در طول پروسه CTA لازم است ضربان قلب بیمار حدود ۶۰ در دقیقه و منظم (سینوسی)بوده و بیمار بی حرکت بماند. اگر بیمار در طول CTA حرکت کند یا اگر ریتم قلب سینوسی و منظم نباشد یا ضربان قلب بالا تر از ۶۰ – ۷۰ در دقیقه باشد، تصاویر CTA ممکن است، تیره و کدر شود و امکان بازسازی سه بعدی مقدور نباشد .  همچنین رگهای خونی به شدت آهکی (کلسیفیه) شده (که در بیماران مسن و نیز دیابتی و نارسایی مزمن کلیه یا دیالیزی زیاد دیده می شود) ، ممکن است سبب ایجاد تصاویر شبیه انسداد عروقی  شود که تفسیر کردن آنها مشکل است.

هر چند آنژیوگرافی و سیتی آنژیو هر دو برای تشخیص گرفتگی عروق کرونر قلب استفاده می‌شود، اما سیتی آنژیو باید در بیمارانی که احتمال گرفتگی عروق قلبی آنها کم بوده و با روش های غیر تهاجمی مثل تست ورزش یا اسکن قلبی نمی توان در آنها به تشخیص مناسب رسید، استفاده شود.در صورت بالا بودن امکان گرفتگی عروق قلبی،  اگر پزشکتان به اصرار شما و عدم پذیرش آنژیوگرافی (که امروزه برخی بیماران درخواست می کنند) برای شما در مرحله اولیه «سیتی آنژیوگرافی» تجویز کنند، بیمار پس از سی تی آنژیوگرافی با احتمال بالاتری (درصد بیشتری از بیماران) دوباره مجبور است آنژیو گرافی کند وعلاوه بر  هزینه‌های  دو چندان سایر عوارض مثل عوارض اشعه X و … را نیز متحمل خواهد شد.