مرکز تحقیقات بیماریهای قلب و عروق

تاثیر بی خوابی بر فشار خون

پژوهش های اخیر نشان داده اند که کاهش خواب شبانه به مدت کمتر از 7 ساعت خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش میدهد . کاهش مدت خواب میتواند با مکانیسم های مختلف عصبی هورمونی و متابولیک منجر به افزایش فشار خون شود .

تاثیرات عصبی هورمونی  

حالت برانگیختگی ناشی از بی خوابی باعث افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک و محور غدد هیپوتالاموس ، هیپوفیز ، غده فوق کلیه میشود. بیمارانی که بیخوابی مزمن دارند در طول روز و شب دمای بدن بالاتردارند و میزان هورمون کورتیزول موجود در ادرار و هورمونهای آدرنالین و ACTH موجود در خون آنها نسبت به افرادی که خواب کافی دارند بالاتر است .

در مطالعات همگروهی انجام شده بر روی بیمارانی با فشار خون طبیعی، نشان داده شد که بیخوابی مزمن میتواند با افزایش فشار خون سیستولیک شبانه و کاهش اختلاف بین فشار خون شبانه و روزانه باعث بروز افزایش فشار خون دائمی شود .

افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک در اثر بیخوابی همچنین باعث افزایش ضربان قلب ، انقباض عروق محیطی و بالارفتن فشار خون میشود . به علاوه ، افزایش حساسیت گیرنده های شیمیایی بدن نسبت به کاهش اکسیژن موجود در خون در طول شب که به دلیل مشکلات خواب (از جمله آپنه انسدادی خواب و ... ) رخ میدهد  باعث تحریک بیشتر سیستم عصبی سمپاتیک و نتیجتا بالا رفتن بیشتر فشار خون میشود.

اختلال عملکرد عروق و التهاب :

خواب کم با ایجاد التهاب در بدن مرتبط است و باعث افزایش شاخص های التهابی مثل اینترلوکین 6 ، فاکتور نکروز تومور و دیگر واسطه های التهابی میشود که از تولید یک ماده گشادکننده عروق به نام نیتریک اکساید در لایه پوششی درون عروق (اندوتلیوم) جلوگیری کرده و موجب تنگی عروق و افزایش فشار خون میشود .

تاثیرات متابولیک:

کم خوابی مزمن باعث افزایش مقاومت به انسولین و اختلال در تنظیم قند خون میشود . تحقیقات نشان داده که افزایش زمان خواب به بیش از 6 ساعت در افرادی که دچار بیخوابی مزمن هستند باعث بهبود کنترل قند خون میشود . هم چنین مشکلات خواب و کم خوابی میتواند باعث ایجاد اختلال در پروفایل چربی بیماران شود و تابلویی شبیه به سندروم متابولیک در بیماران ایجاد کند که شامل افزایش تری گلیسیرید و کاهش HDL میشود .

نکاتی برای بهبود خواب :

• خوابیدن در محیط آرام ، تاریک و با دمای مناسب

• پرهیز از تماشای تلویزیون یا سایر وسایل الکترونیک با نور مصنوعی مانند موبایل که باعث اختلال در ترشح هورمون خواب (ملاتونین) میشوند .
• پرهیز از چرت زدن در طول روز یا کاهش مدت آن به حداکثر 30 دقیقه در روز
• استفاده از تکنیک هایی مثل نفس عمیق ، مدیتیشن و ... قبل از خواب
• پرهیز از فعالیت های ورزشی شدید یا پرداختن به تصمیمات پر استرس قبل از خوابیدن
• پرهیز از مصرف کافئین درهنگام عصر و شب
• پرهیز از استعمال نیکوتین و سیگار در نزدیکی زمان خواب   
• قرار گرفتن در معرض نور طبیعی پس از بیدار شدن در هنگام صبح برای برقراری ریتم شبانه روزی طبیعی در  بدن

 

 

 

 

:منابع

Qi J, Yang M, Zhang S, He C, Bao X, He B, Lin Y, Chu J, Chen K. The Association Between Sleep Duration and the Risk of Hypertension: A Systematic Review and Meta-analysis of Cohort Studies. Journal of General Internal Medicine. 2025 Feb 4:1-1.

 

Seravalle G, Mancia G, Grassi G. Sympathetic nervous system, sleep, and hypertension. Current Hypertension Reports. 2018 Sep;20(9):74.

 

Shah R, St-Onge MP, Emin M, Gao S, Sampogna RV, Aggarwal B, Wei Y, Jelic S. Sleep deprivation impairs vascular function in healthy women: A clinical trial. Annals of the American Thoracic Society. 2022 Dec;19(12):2097-100.

 

McHill AW, Wright Jr KP. Role of sleep and circadian disruption on energy expenditure and in metabolic predisposition to human obesity and metabolic disease. Obesity reviews. 2017 Feb;18:15-24.

 

Sejbuk M, Mirończuk-Chodakowska I, Witkowska AM. Sleep quality: a narrative review on nutrition, stimulants, and physical activity as important factors. Nutrients. 2022 May 2;14(9):1912.