مرکز تحقیقات بیماریهای قلب و عروق

ورزش و بیماری قلبی

انجمن قلب آمریکا در حال حاضر عدم انجام تمرینات بدنی و ورزش را در لیست ریسک فاکتورهای اصلی بیماری قلبی اضافه نموده است.

 

ریسک فاکتورهای دیگر شامل سیگار کشیدن، افزایش فشار خون و بالا بودن کلسترول خون می باشد.

تمرینات بدنی نه تنها در مبارزه علیه بیماری قلبی کمک می کند، بلکه برای افراد خانه نشین و بدون تحرک، تنها اضافه کردن کمی تمرین بدنی به برنامه همیشگی روزانه، می تواند ریسک ابتلا به فشار خون بالا، استئوپروز (پوکی استخوان)، سرطان پستان و کولون، اضطراب و استرس را کاهش دهد.

 

بطور مطلوب شما باید 3 تا 5 بار در هفته برای مدت زمان 20 تا 50 دقیقه ورزش کنیدتا ضربان قلب شما به میزان هدف برسد.

درهر حال، در مجموع 30 دقیقه فعالیت متوسط در هر روز، مثل بالا رفتن از پله، پیاده روی تا محل کار، و یا باغبانی میتواند برای سلامتی شما مفید واقع شود.

در این میان فقط فعالیتهای (آیروبیک) هوازی مثل پیاده روی، دوچرخه سواری و... نیستند که پیشنهاد می شوند. تمرینات مقاومتی، یا تمریناتی که منجر به کاهش وزن می شوند، از اجزا مهم یک برنامه مناسب جهت تناسب اندام هستند. زیرا توانائی و نیروی شما را افزایش داده و منجر به کاهش چربی بدن شده و به اصلاح سطوح کلسترول خون کمک می نمایند.

 

فواید تمرینات منظم:

بهبود عملکرد قلب و ریه ها

کاهش میزان فشار خون در زمان استراحت

افزایش کلسترول نوع مفید خون

افزایش سطوح انرژی

افزایش قدرت تحمل در مقابل اضطراب و افسردگی

کنترل یا پیشگیری از گسترش دیابت

کاهش ریسک صدمات ارتوپدی

تمرینات مناسب:

تکرار: 3-5 بار در هفته

طول مدت: 20-60 دقیقه

شدت فعالیت: در حدود میزان ضربان قلب هدف شما

محاسبه تعداد ضربان قلب هدف:

220- سن = حداکثر ضربان قلب

حداکثر ضربان قلب × 0.6 = حداقل تعداد ضربان قلب هدف

حداکثر ضربان قلب × 0.8 = حداکثر تعداد ضربان قلب هدف

اگر شما 40 سال دارید، تعداد ضربان قلب هدف شما بدینصورت محاسبه میشود:

180= 40-220

108= 0.6 ×180

144= 0.8×180

بنابراین تعداد ضربان قلب هدف شما باید بین حداقل 108 و حداکثر 144 ضربه در دقیقه باشد.

تأثیرات ورزش در روند بهبودی بیماران قلبی

علل به‌وجود آورنده بیماری‌های قلبی بسیار متنوع هستند؛ از گرفتگی عروق کرونر تا نقص دریچه‌ای و مشکلات مادرزادی بیماری‌های قلبی که موجب کاهش کارآیی قلب در پمپاژ و خون‌رسانی اعضای بدن می‌شود. با وجود بیماری‌های قلبی اغلب بافت‌های بدن به اکسیژن و مواد تغذیه‌ای بی‌کفایتی قلب خود را نشان می‌دهد و علائم عدم توانایی عملکرد در قلب پدیدار می‌شود. با ظهور این علائم شخص دچار ناتوانی در انجام امور روزمره می‌شود.

برنامه‌های ورزشی انتخاب شده با شدت مناسب با تاثیر بر سیستم‌های مختلف بدن موجب افزایش کارآیی شخص می‌شود. مثلاً موجب افزایش حجم بطن چپ و افزایش قدرت بطن چپ در پمپاژ خون می‌شود. تمرینات هوازی با تاکید بر توسعه شبکه عروق محیطی و بافت‌ها موجب افزایش برداشت اکسیژن از خون می‌شود.

انجام برنامه‌های توانبخشی قلبی موجب بهبود ظرفیت ورزشی در بیماران می‌شود. طی بررسی‌های مختلف دیده شده است که حداکثر توانایی و ظرفیت ورزشی در بیماران قلبی از 15درصد به 25درصد افزایش یافته است و این افزایش به معنای کسب استقلال بیمار در زندگی فردی است.

ورزش با تاثیر بر خود قلب موجب انتشار بهتر اکسیژن بین سلول‌های قلبی می‌شود و به این ترتیب احتمال بروز سکته‌های مجدد و یا بی‌نظمی‌ در ریتم قلب به‌شدت کاهش می‌یابد. به‌طور کلی نیز ورزش موجب بهبود شرایط جسمی‌ افراد می‌شود، ولی مهارت اصلی در طراحی یک برنامه درمانی، تعیین دقیق مشخصات برنامه ورزشی است که موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها و یا بهبود شرایط جسمی‌، روحی و اجتماعی بیمار می‌شود.

برای رسیدن به این هدف باید ارزیابی کاملی از شرایط بیمار به‌عمل آید و با تعیین میزان خطر در طی ورزش، وجود مشکلاتی نظیر چاقی، دیابت، فشارخون بالا، کهولت سن و... بررسی شود و با توجه به این موارد یک برنامه مناسب ورزشی تجویز شود. با توجه به احتمال آسیب به بافت قلب در طی یک برنامه ورزشی کنترل نشده، جداً توصیه می‌شود که قبل از شروع ورزش حتماً با یک متخصص تجویز ورزش و یا متخصص قلب آشنا با برنامه توانبخشی و ورزشی مشورت کنید.

شرکت در برنامه توانبخشی قلبی موجب پیشگیری از مرگ ناگهانی و کاهش سکته‌های مکرر و کاهش نیاز به بستری شدن، کاهش علایم بیماری‌های قلبی نظیر آنژین و تنگی نفس حین انجام فعالیت، کاهش و توقف روند آترواسکروزیس (تصلب شرائین) و در نهایت افزایش کارآیی بیمار در زندگی روزمره می‌شود. به این ترتیب بیمار زندگی با کیفیت بالاتری را تجربه خواهد کرد.

 کاربرد ورزش در کنترل فشار خون بالا

فشار خون بیماری بسیار شایعی است که عده زیادی را در سنین میانسالی و کهنسالی مبتلا می‌کند. از نظر بالینی فشار خون بالاتر از140 روی 90 میلی‌متر جیوه، بیماری شناخته می‌شود. علل ایجاد کننده فشار خون بسیار متنوع و متفاوت است. اما مهم‌ترین و شایع‌ترین دلیل آن آترواسکلروز یا سخت شدن دیواره عروق است.

 

در این حالت چربی‌های با چگالی کم (LDL ) با رسوب در دیواره عروق موجب تنگی و کاهش انعطاف دیواره عروق می‌شود. فشار خون بیماری بسیار خطرناکی محسوب می‌شود. در بیماران پاره شدن عروق ریز مغز و بروز سکته‌های خون‌ریزی دهنده (هموروژیک) بسیار شایع است.

این بیماری می‌تواند موجب تغییرات دردسرسازی در دیواره عروق بشود. علاوه بر مشکلات کلیوی، هر سال فشار خون موجب 700000 - در آمریکا- مورد سکته مغزی می‌شود که از این میان 280000 مورد منجر به مرگ می‌شود. همچنین مهمترین عامل در بیش از یک میلیون سکته قلبی و 500000 سکته قلبی منجر به مرگ است. از این‌رو به این بیماری قاتل خاموش گفته می‌شود.

اگرچه در دهه‌های اخیر پیشرفت‌هایی در کشف، درمان و کنترل فشار خون صورت گرفته است اما هنوز این نتایج پایین‌تر از اهداف سلامت عمومی‌ در سال 2010 است.

هدف از پیشگیری ابتلا به فشار خون کاهش احتمال بیماری و مرگ است. افرادی که فشار خون آنها بین 120 تا 140 روی 80 تا90 است در معرض ابتلا به فشار خون هستند و باید جهت کاهش ابتلا به این بیماری و مشکلات همراه در شیوه زندگی خود تغییراتی بدهند. ثابت شده است که فشار خون و چاقی رابطه نزدیکی دارند.

به همین دلیل مهمترین توصیه به افراد در معرض خطر، شرکت در برنامه‌های ورزشی و فعالیت‌های مرتب فیزیکی و کنترل وزن است. طی تحقیقات متعددی در افراد مبتلا به فشار خون تاثیرات بسیار مطلوب ورزش اثبات شده است.

اهمیت ورزش و تجویز ورزش

مسئله تجویز ورزش در افرادی که بیماری قلبی ندارند اما به بیماری‌های دیگر مبتلا هستند نیز حائز اهمیت جدی است. انجام ورزش نادرست مخصوصاً در افرادی که مشکلاتی نظیر چاقی، آرتروز، پوکی استخوان و ... دارند باعث بروز خستگی شدید و آسیب‌دیدگی احتمالی و بروز مشکلات جدی می‌شود و شخص از ادامه برنامه ورزشی بازمی‌ماند. در تجویز یک برنامه ورزشی مناسب، اولین برخورد درمانگر با بیمار تعیین سطح خطر احتمالی برای بیمار است. تعیین نوع وسیله، شدت انجام، طول هر دوره ورزشی، تعداد دفعات تکرار در هفته و نحوه پیشرفت ورزشکار از مهم‌ترین خصوصیات مورد تجویز است.

افراد بایستی در یک‌سری جلسات آموزشی شرکت کنند و قبل از هرگونه تصمیمی ‌برای خرید وسیله ورزشی یا شروع ورزش با متخصصین امر مشاوره نمایند. در صورت وجود بیماری خاص در فرد لازم است تا چند مورد تست آزمایش به‌عمل آید و توسط پزشک معالج توصیه‌های لازم جهت سلامت ورزش  به بیمار گفته شود. پزشک بیمار را از جهت این‌که برای انجام ورزش به کلینیک توانبخشی وابسته است یا این‌که می‌تواند تمرینات خود را در منزل یا پارک انجام دهد مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

در صورت وجود خطر بالا در ورزش، بیمار باید حتماً از جهت شیوه انجام ورزش و سیر برنامه توانبخشی مورد آزمایش قرار بگیرد و سپس در شرایط کنترل شده و تحت مونیتورینگ ورزش کند. این ورزش‌های حساب شده مهم‌ترین جزء مداخلات درمانی- ورزشی در این بیماران است.

از آنجا که اغلب استرس، چاقی، فشار خون، دیابت و بیماری نارسایی مزمن قلبی با یکدیگر همراه و به هم وابسته‌اند، لزوم تجویز ورزش و دقت در انتخاب یک برنامه ورزشی بیش از پیش آشکار می‌شود.

ورزش متناسب موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری، کنترل و درمان علایم بیماری، تثبیت درمان و کاهش خطر عود مجدد بیماری می‌شود. به‌علاوه ورزش نسبت به سایر مداخلات درمانی عوارض جانبی بسیار کمتری دارد. یک برنامه ورزشی حساب شده که برای بیمار با دقت تجویز شود، موجب برگرداندن بیمار بر سیر فعال زندگی در کمترین زمان، حداقل هزینه و حداقل خطر است و از این طریق بسیاری از هزینه‌های تحمیل شده به جامعه کاهش می‌یابد.